​

Neurofeedback Nedir?

 

Biofeedback’in bir çeşidi olan neurofeedback (EEG Biofeedback) beyindeki elektriksel aktivite ölçümleri kullanılarak yapılır.

 

Bir çeşit beyin egzersizi olan neurofeedback ile düzensiz olan elektriksel aktivitesini düzenli hale getirmek ve beyindeki elektriksel dağılımı dengeleyerek beynin daha sağlıklı bir şekilde işlemesini sağlamak amaçlanır.

 

Nitekim beyin kendini düzenleyebilen ve öğrenebilen bir organdır, sağlıklı işleyen fonksiyonlarını geliştirilebilir.

 

Neurofeedback yönteminde amaç, kişinin EEG’sini seçilen referans bir dataya göre değiştirmesini sağlamaktır. EEG’ler, diğer bir adıyla “eloktroensefaloglar”, beyin dalgalarının pasif kaydıdır. Neurofeedback beyin eğitimini alacak kişiye, kendi EEG bilgisi verilir ve eğitimsürecinde sağlıksız beyin dalgalarının düşürülüp, sağlıklı beyin dalgalarının arttırılması hedeflenir. NF eğitimi, FDA onaylı neurofeedback ekipmanı ile yapılır.

 

Neurofeedback tekniğinin temelinde, kişininseanslarda zihin oyunları oynaması yatar. Neurofeedback seanslarında, kişi kafasına (saçlı deriye) yerleştirilen elektrotlar vasıtasıyla bilgisayar cihazına bağlıdır. Elektrotlar, beyinden gelen elektrik paternlerini ölçer, ekrana yansıtır.

 

Beyne herhangi bir elektrik akımı verilmez. Herhangi bir yan etkisi yoktur.

 

Kişi, hangi beyin dalgası aktivitesinin geribildiriminin yapıldığını bilgisayar monitöründen görebilir. Bilgisayar tarafından  sağlanan görsel ve işitsel feedback  sayesinde kişiler  yavaş dalgaları thetayı, deltayı azaltıp hızlı dalgaları betayı, smr dalgasını yükseltmeyiöğrenirler. Bu proses operant şartlanma olarak adlandırılır ki hayatımızın içerisinde birçok alanda bu mekanizmayı kullanırız.

​

Vücudumuz dışarıdan gelen uyarılara göre kendini yenileme, değişen şartlara daha iyi uyum sağlamak için farklılaşma, adapte olma yeteneğine sahiptir. Örneğin kış aylarında vücudumuz kilo tutma eğilimindedir. Bu kilo tutmadaki amaç ilkel insanlar açısından düşünürsek soğuk ve yemek bulma açısından zorlu bir döneme vücudu adapte etmek amacıyladır.

 

Vücudun depoladığı bu kilolar yağolarak tutulur. Bu yağ tabakası hem soğuğa karşı bir izolasyon aynı zamanda da aç kalınabilecek uzun ve zorlu kış şartlarında vücuda gerekli enerjiyi sağlayacak bir besin deposu görevi üstlenmektedir. Peki ama bu adaptasyon için sıcak seyreden havanın bir günlüğüne soğuması yeterli olabilir mi? Tabii kihayır. Böyle bir adaptasyon mekanizmasının beyin tarafından anlaşılması için havaların en az  2-3 hafta soğuk seyretmesi gerekir.

 

Ayağımızı sıkan bir ayakkabımız olduğunu düşünelim, eğer biz bu ayakkabıyı ayda 1-2 sefer giyersek ayağımızda herhangibir değişiklik oluşmaz ama haftada 2-3 kez giyersek vücudumuz buna yanıt olarak ayakkabının sıktığı yerdeki ayak derisini kalınlaştırıp sertleştirecek ve nasır oluşturacaktır.

 

Şimdi de spor salonuna  giden bir erkeği düşünelim.  Eğer ayda 1-2 kez gidip ağırlık çalışıyorsa kaslarında hiçbir gelişme olmayacaktır ama haftada 2-3 kez ağırlık çalışıyorsa 2-3 ay içinde belirgin ölçülerde kasları gelişecektir. Burada dikkat etmemiz gereken nokta vücudun adaptasyon yanıtı için uyarının haftada 2-3 kez tekrarlanması gerektiğidir.

Beyin hücreleri de benzer adaptasyon, uyum ve yenilenme yeteneğine sahiptirler.

 

Trafik kazasında bir kolu kesilen bir insanın beyninde bu kesilen kolu temsil eden hücrelere ne olur sorusunu kendimize soralım. İlk birkaç gün boyunca hiçbir değişiklik olmayacak ama sürekli devam eden “ben artık yokum” uyarısı beyinde, bu koldan sorumlu hücrelerin zamanla  farklı görevler yüklenmelerine yol açacaktır.Şimdi de emziren bir anneyi düşünelim. Bebeği olmadığı döneme göre meme ucundan çok daha fazla uyarı beyne ulaşmaktadır.

 

6 ay boyunca hergün defalarca annesinin memesini emen bir bebek beynin adaptasyon mekanizmalarını harekete geçirebilecek sıklıktabir uyarıyı beyne iletmektedir. Böyle uzun süreli ve belli aralıklarla gelen bir uyarının sonucunda beyin elbette bir adaptasyon, uyumsürecine girecektir. Nitekim yapılan çalışmalar emziren annelerin, beynin algılama seviyesi olan korteks tabakasında meme bölgesini temsil eden hücrelerin kapladığı alanın emzirmedikleri döneme oranla çok daha genişlemiş olduğunu göstermiştir.

​

Neurofeedback eğitimi de benzer şekilde beynin adaptasyon yeteneğini kullanmaktadır. Haftada 3-6 kez uygulanarak harekete geçirilenbeynin adaptasyon yeteneği normalden farklı çalışan sinir hücrelerini tekrar normal  fonksiyonunda çalışmaya adapte etmektedir.

​

Çok sevdiğimiz bir televizyon programına konsantre olmuş vaziyette izlerken, dışarıdan gelen araba seslerini duymamıza rağmen işitmeyiz.  Peki nasıl oluyor da kulağımızdan giren bir ses beynimize ulaşmıyor? Yoksa beynimizde bir filtre mi var? Bu soruların cevabı “evettir”. Beynimiz kendisine gerekli olanuyarıları seçerek algılama seviyesi denilen korteks tabakasına ulaştırır. İstenmeyen uyarılar ise talamus adı verilen filtrede hapsedilerek algılama seviyesi olan korteks tabakasına ulaşması engellenir.

 

Yukarıda bahsettiğimiz örnekte dışarıdan gelen araba sesleri talamus adını verdiğimiz filtrede hapsedilip algılama seviyesi olan korteks tabakasına ulaşamazken, ilgiyle izlediğimiz televizyon programına ait görüntü ve sesler talamus filtresinden geçerek algılama seviyesi olan korteks tabakasına ulaşır. Algılama seviyesine yani korteks tabakasına ulaşan her uyaran bu tabakada yer alan hücrelerde bir aktivasyon yaratır.

​

Neurofeedback yönteminde uygulanan SMRadı verilen dalga boyundaki eğitimle talamus adlı filtre görevi yapan yapıyı oluşturan hücreler ile algılama seviyesi olan, korteks tabakasındaki bir grup hücre arasındaki bozulmuş filtre yetenekleri haftada 3-6 kez tekrarlanan uyarılarla normal aktivasyona adapte olabilmektedir.

​

Sık aralıklarla uygulanan SMR uygulaması, dikkat eksikliği, motivasyon eksikliği durumlarında aşırı aktive olan korteks tabakası bölümlerini talamus filtresinin baskılama yeteneğini arttırmaktadır.Neurofeedback beyin eğitiminin hayvanlarda daetkili olduğunu gösteren çalışmalar, bu yöntemin plasebo adı verilen, kişi inandığı için etkiliymiş gibi gözüken ama aslında hiçbir etkisi olmayan beyin eğitimi yaklaşımlarından biri olamayacağını da ortaya koymuştur. Neurofeedback beyin eğitimi, beyinde, problemespesifik bir düzenleme yapar.

​